Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Zniesienie majątkowej wspólności następuje wtedy z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia.
Katalog ważnych powodów wstecznego zniesienia wspólności małżonków jest otwarty, niemniej jednak do najczęstszych można zaliczyć alkoholizm, marnotrawstwo, rażąca niegospodarność czy faktyczną separację. Tę ostatnią sytuację, jako przykład, wymienił nawet sam ustawodawca. Faktyczna separacja może polegać na prowadzeniu odrębnych gospodarstw domowych lub po prostu na zamieszkiwaniu w innych miejscach.
Rozdzielność majątkową z datą wsteczną można uzyskać wnosząc odpowiedni pozew. Sąd nie zawsze musi uwzględnić żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Za oddaleniem powództwa mogą przemawiać takie argumenty jak: zasady współżycia społecznego, ochrona wierzycieli jednego z małżonków oraz zgoda drugiego z małżonków na ustanowienie rozdzielności majątkowej. Sąd orzekając w powyższym zakresie nie jest związany jakimikolwiek terminami w tym znaczeniu, że może orzec rozdzielność z dowolną datą, nawet sięgająca kilku lat wstecz. Przesądzająca będzie tutaj data zaistnienia przesłanki będącej podstawą żądania (np. data powstania faktycznej separacji).
Ustanowienie rozdzielność ma niebagatelne znaczenie nie tylko dla regulowania cywilnoprawnych zobowiązań małżonków o, ale także zobowiązań podatkowych. Czasami zatem warto powalczyć o wsteczne zniesienie majątkowej wspólności małżeńskiej.
