Zawarcie małżeństwa kreuje w sferze osobistej i majątkowej każdego z małżonków nowe prawa podmiotowe oraz odpowiadające im wzajemnie obowiązki drugiego małżonka.
Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Obowiązek wzajemnej pomocy obejmuje wyrażony w art. 27 ustawy z dnia z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. 2015, poz. 583 t.j., dalej – k.r.o.). obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny. W myśl powołanego przepisu oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Wskazane w art. 27 k.r.o. przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny występować może w różnych postaciach. Polegać może bowiem zarówno na uzyskiwaniu materialnych środków do życia rodziny drogą pracy zarobkowej, jak i na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego i pracy w tym gospodarstwie oraz wychowywaniu dzieci. Ta ostatnia postać świadczenia może w istocie przewyższać wartość wynagrodzenia uzyskiwanego przez drugiego małżonka. Każde z małżonków realizuje ten obowiązek odpowiednio do swoich sił i zdolności oraz możliwości zarobkowych (por. J. Winiarz, J. Gajda (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2012, s. 300).
W odniesieniu do świadczeń z art. 27 k.r.o., a więc dokonywanych na rzecz własnej rodziny, obowiązuje zasada równej stopy życiowej. Małżonkowie powinni zatem żyć na takim samym poziomie. Małżonek lepiej zarabiający nie może więc żyć na wyższej stopie: jeździć dużo droższym samochodem, jadać osobno w droższych restauracjach, korzystać z droższych wczasów itd.
W przypadku kiedy jeden z małżonków, pomimo ciążącego na nim obowiązku, nie wywiązuje się z obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, na przykład nie łożąc na utrzymanie rodziny, nie prowadząc wspólnego gospodarstwa domowego bądź nie zajmując się wychowaniem dzieci, drugi małżonek może dochodzić wykonywania takich obowiązków na drodze sądowej.
Roszczenie na podstawie art. 27 k.r.o. dochodzone jest w zwykłym trybie procesowym. Do postępowania stosuje się przepisy dotyczące dochodzenia roszczeń alimentacyjnych. Sprawę rozpoznaje sąd rejonowy (art. 17 pkt 4 k.p.c.), a dla określenia właściwości miejscowej zastosowanie może znaleźć art. 32 k.p.c., zgodnie z którym powództwo o roszczenie alimentacyjne można wytoczyć według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 2 u.k.s.c. nie mają obowiązku uiszczania kosztów sądowych strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów.
Pozwem małżonek może dochodzić, na przykład, zasądzenie określonej kwoty od drugiego małżonka tytułem przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, która po uprawomocnieniu się wyroku uwzględniającego powództwo może nawet być egzekwowania w drodze postępowania egzekucyjnego.
Źródło:
– ustawa z dnia z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. 2015, poz. 583 t.j.)
– J. Winiarz, J. Gajda (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2012, s. 300.
