Hasło “mobbing” pojawia się coraz częściej w mediach. Kojarzy się nam z krzyczącym na pracownika szefem, ale ma ono bardzo wiele obliczy. W tym artykule znajdziesz najważniejsze informacje o mobbingu, które powinien znać każdy pracownik, jak i pracodawca.
Czym jest mobbing?
Definicję mobbingu znajdziemy w Kodeksie pracy.
Mobbing oznacza działania lub zachowania w miejscu pracy lub w związku z pracą, dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym (tj. wielokrotnym i powtarzalnym), nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu jeden ze skutków w postaci:
- poniżenia,
- ośmieszenia,
- izolowania lub wyeliminowania z zespołu współpracowników.
Nie istnieje jednoznaczny zestaw zachowań, które zawsze będą uznane za mobbing. Każdy sprawca może działać na swój sposób, stosując różne, czasami nietypowe metody. Mobbing może także obejmować połączenie różnych działań agresora, np. w formie wyzwisk, ośmieszania, nieuzasadnionych negatywnych ocen, celowym pomijaniu pracownika przy premiach lub awansach.
Jak pracodawca może przeciwdziałać mobbingowi?
Każdy pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi, czyli przede wszystkim:
- reagować na wystąpienie w firmie zachowań, które mogą być zakwalifikowane jako mobbing
- podejmować działania, które mają na celu niedopuszczenie do wystąpienia mobbingu.
Pamiętaj, nawet jeśli nie masz obowiązku przeciwdziałania mobbingowi, to nie wyklucza Twojej odpowiedzialności cywilnoprawnej (np. wobec zleceniobiorcy, współpracownika, itp.), w tym obowiązku zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.
Sposobów na przeciwdziałanie mobbingowi jest wiele i każdy pracodawca może je indywidualnie dobrać do swojej organizacji. Kilka kluczowych zasad to:
- Działania organizacji powinny być oparte są na dialogu i poszanowaniu sfery indywidualnej każdego pracownika.
- Organizacja powinna dbać o poczucie wartości wśród pracowników.
- Zachowania nieakceptowalne powinny być szybko identyfikowane.
- Organizacja stwarza warunki do pracy wolne od poczucia nieustającego strachu, wspierające w rozwoju.
Procedura antymobbingowa – czym jest?
Przede wszystkim procedura przeciwdziałania mobbingowi powinna być prostym i czytelnym drogowskazem dla całej organizacji.
Dzięki niej pracownik powinien móc określić kiedy, komu oraz w jaki sposób może zgłosić nieakceptowalne zachowania, które mogą stanowić mobbing.
Skuteczna procedura mobbingowa umożliwia:
- stworzenie przestrzeni do komunikacji opartej na wzajemnym szacunku;
- identyfikowanie nieakceptowanych zachowań w organizacji;
- efektywne zapobieganie sytuacjom, które mogą przerodzić się w mobbing;
- w przypadkach tego wymagających, natychmiastowe reagowanie i eliminowanie mobbingu z miejsca pracy.
Pamiętaj, procedura przeciwdziałania mobbingowi może być skuteczna gdy:
- jest znana pracownikom (nowi pracownicy oraz stała kadra są informowani o jej zasadach),
- jest zaakceptowana przez pracowników (pracownicy mają na nią realny wpływ),
- jest respektowana przez kierownictwo (w myśl zasady „przykład idzie z góry”),
- jest stosowana w każdym przypadku (także wobec drobnych naruszeń),
- osoby pełniące funkcje związane zarządzania mobbingiem są obiektywne i wiarygodne w oczach pracowników.
Jeśli chcesz stworzyć procedurę antymobbingową, która działa i stoi na pieczy bezpiecznego, przyjaznego miejsca pracy to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.
Jakie czynniki zwiększają ryzyko mobbingu?
Ekspozycja na ryzyko mobbingowe wzrasta wraz z wielkością organizacji oraz rozproszeniem jej funkcji kontrolnych.
Im większa jest organizacja zatrudniająca pracowników, tym większą uwagę powinna zwracać na atmosferę pracy, zasady i wartości panujące w miejscu pracy oraz mechanizmy zapobiegania i przeciwdziałania zachowaniom nieakceptowanym.
Co ważne, zakres środków przeciwdziałania mobbingowi powinien być adekwatny do występującego ryzyka wystąpienia mobbingu.
Jakie prawa ma pracownik, który doświadczył mobbingu?
Pracownik, który uważa, że doświadczył mobbingu, ma prawo rozwiązać swoją umowę o pracę z tego powodu, zarówno z wypowiedzeniem, jak i bez niego.
Jeśli jednak zdecyduje się pozostać w firmie, może skorzystać z dostępnych narzędzi antymobbingowych wdrożonych przez pracodawcę.
Niezależnie od działań podjętych przez pracodawcę, przepisy prawa pracy dają ofiarom mobbingu możliwość dochodzenia swoich praw przed sądem. Pracownik może ubiegać się o:
- odszkodowanie za mobbing,
- zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
Ważne jest, że pracownik nie musi rezygnować z pracy, aby złożyć pozew z jednym lub oboma żądaniami. Ma również prawo domagać się zarówno odszkodowania, jak i zadośćuczynienia w ramach jednego postępowania sądowego.
Odszkodowanie przyznawane pracownikowi, który doświadczył mobbingu lub z tego powodu zakończył współpracę, ma na celu wyrównanie poniesionych strat. Straty te mogą obejmować zarówno bezpośrednie koszty, jak i utracone korzyści. Pracownik może przedstawić dowody na:
- koszty wizyt u specjalistów, takich jak psychologowie czy psychiatrzy, jeśli mobbing zmusił go do korzystania z pomocy specjalistów,
- rachunki za leki przepisane przez lekarzy,
- utracone premie lub nagrody, które mobber mu odebrał.
Prawo gwarantuje, że odszkodowanie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie ustalone przepisami.
Jeżeli pracownik rozwiąże umowę o pracę bez okresu wypowiedzenia z powodu mobbingu, może ubiegać się o odszkodowanie zarówno za mobbing, jak i za rozwiązanie umowy w wyniku ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę.
Aby pracownik mógł żądać zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, musi wykazać, że doznał rozstroju zdrowia z powodu mobbingu. Rozstrój ten musi być potwierdzony medycznie, a sąd powoła w tym celu biegłego lekarza, który to oceni.
Zadośćuczynienie dotyczy krzywdy niematerialnej, dlatego to pracownik ustala jej wysokość, a sąd analizuje okoliczności, które wpływają na jej ocenę.
Wspieramy przedsiębiorców w stworzeniu bezpiecznego miejsca pracy!
Jeśli chcesz wdrożyć procedury antymobbingowe w swojej organizacji, to zapraszamy do kontaktu. Nasz zespół specjalistów pomoże Ci stworzyć bezpieczne miejsce pracy i uniknąć przykrych konsekwencji.