Życie pisze różne scenariusze – czasem nas zaskakuje pozytywnie, czasem negatywnie. Pewnego dnia możemy dowiedzieć się, że ciocia, wujek, czy inny członek dalszej rodziny zostawił nam spadek. Czy jest to dobra wiadomość, czy zła, okaże się po pewnym czasie, ponieważ w skład spadku wchodzą zarówno ruchomości, nieruchomości, jak i zobowiązania spadkodawcy (tj. kredyty, chwilówki, pożyczki, limity na kontach bankowych, ujemne salda kart kredytowych, czy kolejne raty za zakupione sprzęty). Jeżeli bilans długów i aktywów jest dodatni to raczej spadek powinien być dobrą wiadomością, ale co zrobić w takiej sytuacji, gdy wartość długów przewyższa wartość aktywów?
Jak zabezpieczyć swój majątek przed ewentualnymi długami spadkowymi? Na szczęście mamy kilka możliwości, z których możemy skorzystać, w tym możliwość odrzucenia spadku. Takie rozwiązanie nie pozbawi wierzycieli spadkodawcy możliwości dochodzenia swoich roszczeń, a jednocześnie ochroni nasz majątek przed ewentualną egzekucją.
Zanim podejmiemy decyzję o odrzuceniu spadku, najpierw należy zastanowić się, jakie są inne możliwości i co one dla nas oznaczają. Zasadniczo każdy, kto został powołany do spadku na podstawie prawa spadkowego albo testamentu, ma trzy opcje.
Podstawowym skutkiem odrzucenia spadku jest utrata przez spadkobiercę wszelkich praw do spadku. Oznacza to, że spadkobierca nie odziedziczy długów i przedmiotów wchodzących w skład spadku po zmarłym, ale to nie wszystko – są też inne konsekwencje odrzucenia spadku.
W ramach prawa spadkowego, osoba, która odrzuciła spadek jest traktowana jakby nie dożyła otwarcia spadku, czyli dnia śmierci spadkodawcy. Co to oznacza? Podstawową konsekwencją takiego stanu rzeczy, jest to, że w miejsce osoby, która odrzuciła spadek, do dziedziczenia zostaną powołani jej spadkobiercy, a więc dzieci czy małżonek, a także inni spadkobiercy ustawowi. Oznacza to, że gdy my pozbywamy się problemu w postaci zadłużonego spadku, to niestety jednocześnie przekazujemy ten problem dalej, bowiem do spadku zostaną powołane nasze osoby najbliższe zgodnie z kolejnością dziedziczenia ustawowego.
Co ważne, w przypadku osób małoletnich (tj. dzieci, które nie ukończyły 18 roku życia) to rodzice dokonują w ich imieniu przyjęcia lub odrzucenia spadku, ale tę kwestię szczegółowo omawiamy poniżej. Wracając do głównej myśli, w przypadku wątpliwości, czy warto odrzucić spadek i jak to zrobić w sposób, który ochroni zarówno nas, jak i naszych najbliższych, zawsze warto skorzystać z pomocy specjalisty z zakresu prawa spadkowego. Doświadczony prawnik przeanalizuje z nami aktywa i pasywa zmarłego, a także skutki odrzucenia spadku i pomoże zabezpieczyć nie tylko nasze interesy, ale również interesy naszych najbliższych.
Kolejny temat w kontekście odrzucenia spadku to dziedziczenie długów przez małoletnich. Otóż zgodnie z polskim prawem dziedziczenie długów przez małoletnich jest możliwe, ale na szczęście jest bardzo ograniczone. W sytuacji, gdy nie złożymy oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu swojego małoletniego dziecka, to odziedziczy ono spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jak wspomnieliśmy już wcześniej – dziedziczenie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza też przejęcie długów po zmarłym, ale odpowiedzialność małoletniego będzie ograniczona do wysokości przyjętego przez niego spadku.
Jeżeli zadłużenie będzie niższe niż wartość aktywów, to wartość zadłużenia zostanie odjęta od wartości spadku, a reszta przejdzie na osobę małoletnią, która odziedziczy spadek. W przypadku, gdy długi spadkowe będą przewyższać wartość odziedziczonego majątku, to w takiej sytuacji małoletni będzie musiał je spłacić jedynie do wysokości otrzymanego spadku.
Jak omawialiśmy powyżej małoletni może odziedziczyć długi spadkowe jedynie do wartości spadku. W takiej sytuacji można zadać sobie pytanie, czy warto składać oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego skoro będzie on zawsze dziedziczył z dobrodziejstwem inwentarza. Odpowiedź brzmi: „Tak”. Dlaczego? Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza nie jest wcale aż tak atrakcyjne jak mogłoby się wydawać. Wiąże się ono przecież z obowiązkiem spłaty wierzycieli spadkodawcy. Niestety czasem może być nam trudno ustalić, ilu tak naprawdę ich jest i jak wysokie jest faktyczne zadłużenie. W takim wypadku, możemy być zobowiązani do uczestnictwa w licznych postępowaniach sądowych, które będą miały na celu zaspokojenie wierzycieli, a także w wielu postępowaniach egzekucyjnych, co może być bardzo uciążliwe czasowo. Nie wspominając już nawet o tym, że w końcu możemy wydać nadwyżkę aktywów nad długami jak już uznany, że wszystkie długi zostały spłacone, a po jakimś czasie pojawią się kolejni dłużnicy i wtedy trzeba będzie długi pokryć z własnego majątku.
Dodatkowo, w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza należy jak najszybciej sporządzić tzw. spis inwentarza. Taki spis ma na celu ustalenie wartości spadku z chwili śmierci spadkodawcy. Niestety nie można samodzielnie stworzyć takiego spisu inwentarza, a więc przyjęcie spadku w taki sposób wiąże się z koniecznością wystąpienia do sądu z wnioskiem o dokonanie spisu inwentarza, co niesie za sobą konieczność poniesienia opłat sądowych.
Kolejna sytuacja pokazująca, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie zawsze musi być tak łatwe i przyjemne jak może się na pozór wydawać to konfiguracja, kiedy zmarły pozostawił po sobie tylko mieszkanie, które będziemy musieli jak najszybciej sprzedać, aby spłacić jego długi. Może się przecież zdarzyć, że będziemy musieli najpierw zapłacić wierzycielom, a dopiero potem odzyskamy pieniądze po sprzedaży mieszkania. Taka sytuacja może być kłopotliwa, jeżeli długi spadkowe będą wynosiły kilkadziesiąt, czy nawet kilkaset tysięcy złotych.
Jak się przekonaliśmy, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie jest tak dobrym rozwiązaniem, jakim się na pozór wydaje. Może ono narazić nas lub naszych spadkobierców na dodatkowe koszty i nieprzyjemności. Właśnie dlatego warto odrzucić spadek w imieniu własnym oraz w imieniu małoletniego dziecka, które wkroczy na nasze miejsce po odrzuceniu przez nas spadku – tak, aby uniknąć problemów.
Analizowaliśmy już jakie skutki wywołuje odrzucenie spadku i dlaczego jest to bardziej bezpieczna opcja niż przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, ale nie zadaliśmy sobie jeszcze pytania, czym właściwie jest odrzucenie spadku. Otóż jest to oświadczenie woli, które składamy w celu wywołania określonych skutków prawnych. Oświadczenie woli to określone działanie, które ma ujawnić nasze zamiary i wywołać określone w prawie skutki. Takim oświadczeniem jest odrzucenie spadku i właśnie dlatego należy go dokonać w określonej prawnie formie i tylko zachowanie właściwej formy pozwoli, aby nasze oświadczenie wywołało skutek, jakim jest odrzucenie spadku.
Na podstawie polskiego prawa istnieją dwie możliwości pozwalające na złożenie skutecznego oświadczenia o odrzuceniu spadku, czyli innymi słowy są dwie dozwolone prawnie formy złożenia oświadczenia woli o odrzuceniu spadku. Jakie to opcje? Otóż skutecznie możemy odrzucić spadek poprzez złożenie oświadczenia przed sądem albo przed notariuszem. Takie oświadczenie możemy złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Należy pamiętać, że obie formy są równorzędne pod względem skutków prawnych. Co ważne, oświadczenie o odrzuceniu spadku możemy złożyć osobiście albo przez pełnomocnika, ale należy pamiętać o tym, że udzielone pełnomocnictwo musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Więcej szczegółów o każdej z tych opcji omawiamy poniżej.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku przed sądem najczęściej składane jest w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. W takiej sytuacji należy po prostu oświadczyć w sądzie, że odrzuca się spadek. Co zrobić, jeżeli takie postępowanie się nie toczy? W takiej sytuacji oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć w sądzie rejonowym, który jest właściwy dla miejsca zamieszkania spadkobiercy. Oczywiście, aby tego dokonać musimy poczekać na wyznaczenie przez sąd posiedzenia w naszej sprawie.
Pismo zawierające oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno zawierać następujące informacje: imię i nazwisko spadkodawcy, datę i miejsce śmierci spadkodawcy, miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy, tytuł naszego powołania do spadku – czy zostaliśmy powołani z testamentu czy z ustawy i wreszcie właściwą treść oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Przykład treści oświadczenia o odrzuceniu spadku:
Ja niżej podpisany Adam Nowak oświadczam, że odrzucam w całości spadek po Janie Nowaku, który zmarł w dniu 10 kwietnia 2021 roku w Warszawie, który zostały nabyty w drodze testamentu.
Oprócz drogi sądowej, jest jeszcze druga – znacznie szybsza i prostsza metoda na odrzucenie spadku. Otóż oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć przed notariuszem. Takie rozwiązanie nie wymaga czekania na termin posiedzenia, który musi zostać wyznaczony przez sąd zgodnie z kolejnością wpływających spraw. Aby złożyć oświadczenie przed notariuszem wystarczy skontaktować się z dowolną kancelarią notarialną w miejscu naszego zamieszkania i poinformować, że chcemy złożyć takie oświadczenie. Może się zdarzyć, że będziemy musieli poczekać, ale zwykle jest to nie więcej niż kilka dni.
Zanim pójdziemy do notariusza, warto upewnić się, jakie dokumenty będą nam potrzebne do założenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Na pewno będzie potrzebny dowód osobisty, a także akt zgonu spadkodawcy. Być może będziemy potrzebować także oświadczenia o odrzuceniu spadku przez innych spadkobierców. Na szczęście na tym kończą się nasze zmartwienia, bowiem składając oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem nie musimy się martwić o treść oświadczenia – to notariusz zadba o to, aby zostało ono sformułowane zgodnie z prawem.
Skoro już wiemy, czym jest oświadczenie o odrzuceniu spadku i jak je złożyć z zachowaniem formy wymaganej przez polskie prawo, czas zastanowić się nad tym, jaki mamy termin na złożenie takiego oświadczenia. Co do zasady jest to 6 miesięcy od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule powołania do spadku – taki jest ustawowy termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Należy pamiętać, że dla każdego spadkobiercy ten termin może biec od innej daty w zależności od tego w jakiej kolejności zostajemy powołani do dziedziczenia. Dla pierwszych osób powołanych do spadku, a więc małżonka i dzieci, początkiem terminu będzie zwykle dzień śmierci spadkodawcy. Dla innych osób, które są powołane w dalszej kolejności, ten termin będzie rozpoczynał się później, bowiem najczęściej rozpocznie się w dniu, gdy dana osoba dowie się, że spadek został odrzucony przez bliższego krewnego. Natomiast dla spadkobiercy testamentowego będzie to dzień, w którym dowiedział się o istnieniu i treści testamentu. Koniecznie trzeba w tym miejscu podkreślić, że termin 6-ciomiesięczny jest nieprzekraczalny. Co to oznacz? Musimy pamiętać o tym, żeby dochować tego terminu i złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przed jego upływem, ponieważ po jego upływie nabędziemy spadek z mocy prawa (z dobrodziejstwem inwentarza).
Procedura w sprawie odrzucenia spadku w imieniu małoletniego jest dość skomplikowana, bowiem odrzucenie spadku jest czynnością przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Z tego powodu, na dokonanie takiej czynności konieczna jest zgoda sądu opiekuńczego. Aby ją uzyskać, należy wystąpić do sądu z wnioskiem o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. W uzasadnieniu takiego wniosku należy wyjaśnić, dlaczego przyjęcie spadku przez małoletniego jest dla niego niekorzystne. Należy opisać, co wchodzi w skład majątku spadkodawcy oraz ile wynosi wysokość pozostawionych przez niego długów. Oczywiście warto do wniosku załączyć wszystkie dokumenty, które potwierdzają nasze uzasadnienie wniosku, a więc w szczególności wezwania do zapłaty, czy wezwania komornicze, itp.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że może się zdarzyć, że sąd przed wydaniem postanowienia będzie chciał przesłuchać rodziców na okoliczności wskazane we wniosku. Jednak, gdy wyczerpująco uzasadnimy składany wniosek i załączymy do niego wszystkie dokumenty potwierdzające jego zasadność, to istnieje duża szansa na to, że sąd podejmie decyzję na posiedzeniu niejawnym bez konieczności przesłuchania. Właśnie dlatego pomoc prawnika – specjalisty z zakresu prawa spadkowego może być bardzo przydatna na etapie przygotowywania wniosku. Jak już wspomnieliśmy dobrze przygotowany i uzasadniony wniosek może zostać szybko rozpatrzony przez sąd i dzięki temu unikniemy konieczności stawiania się na przesłuchanie.
Już wiemy, że odrzucenie spadku przez małoletniego wymaga zgody sądu. Zastanówmy się zatem, kto może wystąpić z takim wnioskiem w imieniu małoletniego. Otóż, z wnioskiem o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku może wystąpić każdy z rodziców lub opiekunów prawnych. Mogą to zrobić obydwoje rodzice, ale może to zrobić również jedno z nich. Co ważne, jeżeli wniosek zostanie złożony przez jednego z rodziców, to i tak drugi rodzic stanie się uczestnikiem postępowania, a więc będzie informowany o podejmowanych przez sąd czynnościach i terminach posiedzeń sądowych.
Zgodnie z ogólną zasadą, spadek można odrzucić w terminie 6 miesięcy od dnia powołania do spadku. Termin ten dotyczy wszystkich spadkobierców, również osób małoletnich. Jednak w praktyce bardzo rzadko zdarza się, że złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego będzie możliwe w ciągu 6 miesięcy.
W przypadku małoletniego termin 6-ciomiesięczny liczymy od momentu, gdy jego rodzic odrzucił spadek. Należy jednak pamiętać, że przed złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku, musimy złożyć wniosek do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego i praktyką prawną: „złożenie wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powoduje zawieszenie – na czas postępowania – biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego”. Oznacza to, że jeżeli postanowienie sądu opiekuńczego w sprawie wyrażenia zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego zostanie wydane np. 10 miesięcy po dniu, w którym małoletni został powołany do dziedziczenia, to i tak będzie możliwe skuteczne złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, bowiem bieg 6-ciomiesięcznego terminu uległ zawieszeniu na czas oczekiwania na decyzję sądu.
Należy jednak zwrócić uwagę na jeden warunek – otóż wniosek o zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego musi zostać złożony przed upływem 6 miesięcy od powołania małoletniego do dziedziczenia, inaczej termin ustawowy nie zostanie zachowany, a więc nie będzie mógł ulec zawieszeniu na czas postępowania.
Sądem właściwym w sprawie wniosku o udzielenie zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego jest sąd rejonowy, a konkretnie wydział rodzinny i nieletnich, przypisany według miejsca zamieszkania lub pobytu małoletniego. Należy pamiętać, że składając taki wniosek musimy go odpowiednio opłacić (ujmując formalnie: musimy wnieść odpowiednią opłatę sądową) i załączyć dowód potwierdzający dokonanie opłaty.
Postępowanie o wydanie zgody sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego kończy się wydaniem przez sąd postanowienia, w którym sąd zezwala na odrzucenie spadku albo nie wyraża na nie zgody. Koniecznie trzeba podkreślić, że zgoda sądu to dopiero połowa drogi. Po otrzymaniu takiej zgody, trzeba dokonać odpowiedniej czynności polegającej na złożeniu oświadczenia o odrzuceniu spadku przed sądem lub notariuszem (zgodnie z opcjami, które omówiliśmy powyżej).
Prawnicy z naszej Kancelarii specjalizują się w prawie spadkowym, a w szczególności w sprawach związanych z odrzuceniem spadku przez osoby małoletnie. Dzięki bogatemu doświadczeniu zdobytemu w czasie licznych postępowań sądowych możemy służyć poradami prawnymi co do najbardziej zawiłych sytuacji. Jeżeli potrzebujesz pomocy w odrzuceniu spadku, zapraszamy do kontaktu – online, telefonicznie albo tradycyjnie w naszej siedzibie.
Śmierć osoby bliskiego powoduje tzw. otwarcie spadku – jest to chwila, w której spadkobiercy nabywają prawa do majątku spadkowego, który pozostawił po sobie ich
Klientka chciałaby dokonać sprzedaży mieszkania odziedziczonego w połowie 2009 r. po zmarłym małżonku. Jest zainteresowana kwestiami związanymi z opodatkowaniem tej transakcji, w tym podatkiem
Zawezwanie do próby ugodowej to jedna z instytucji umożliwiająca polubowne zakończenie sporu cywilnoprawnego. Często jest to dość dobry sposób na szybkie i tanie zakończenie
Wszystkie materiały znajdujące się na stronie internetowej Kancelarii Radcy Prawnego Sylwii Barcz-Popiel, dostępne są nieodpłatnie. Zostały zamieszczone jedynie w celu informacyjnym, w związku z czym żadna z informacji znajdujących się na tej stronie internetowej nie stanowi porady prawnej. Osoby zainteresowane uzyskaniem porady prawnej lub bardziej szczegółowych informacji dotyczących kwestii omawianych na niniejszej stronie proszone są o kontakt z Kancelarią poprzez formularz kontaktowy, telefonicznie lub mailowo.
Wszelkie materiały umieszczone na tej stronie podlegają ochronie na podstawie przepisów prawa autorskiego oraz innych przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej. Wszelkie prawa do zamieszczonych na niniejszej stronie materiałów przysługują Kancelarii Radcy Prawnego Sylwii Barcz-Popiel, chyba, że inaczej zastrzeżono. Wykorzystanie jakichkolwiek materiałów zawartych na stronie oraz samej strony, w całości lub części, w celu innym niż użytek osobisty, wymaga wyraźnej, pisemnej zgody Kancelarii Radcy Prawnego Sylwii Barcz-Popiel.
Od 2010 roku nasza Kancelaria radców prawnych i adwokatów świadczy kompleksową obsługę prawną, dedykowaną przedsiębiorcom, jednostkom samorządu terytorialnego oraz klientom indywidualnym.
Nasza działalność obejmuje zarówno obszar krajowy, jak i zagraniczny, co pozwala nam efektywnie wspierać Klientów na różnych rynkach.
Jesteśmy dumni z faktu, że nasze usługi są świadczone przez doświadczony zespół ekspertów prawa, którzy skrupulatnie pracują nad zaspokojeniem potrzeb naszych Klientów.
Nasze podejście oparte jest na współpracy w zespole, co pozwala nam skutecznie rozwiązywać różnorodne sprawy prawne i zapewniać kompleksową opiekę prawną na najwyższym poziomie.
ul. Wileńska 32 lok. 212, II piętro
05-200 Wołomin
Napisz kancelaria@barczpopiel.pl
realizacja: studiodi
Korzystając ze tej strony internetowej, bez zmian konfiguracji przeglądarki, wyraża Pani/Pan zgodę na zapisywanie plików cookies w Pani/Pana przeglądarce. Za pomocą plików cookies zbierane są informacje, które mogą stanowić dane osobowe. Są one przetwarzane w celu poprawy jakości usług oraz w celach statystycznych. Prosimy pamiętać, że zawsze może Pani/Pan zmienić ustawienia dotyczące plików cookies.
Klikając w poniższy link może Pani/Pan zapoznać się z informacjami, w jaki sposób przetwarzamy Pani/Pana dane osobowe oraz jakie ma Pani/Pan związane z tym prawa.
