Nowy rok i nowe prawo. Już od 1 stycznia 2023 r. w życie wejdą przepisy, które zmienią wiele aspektów prawa konsumenckiego. Z tego względu Kancelaria SBP postanowiła ułatwić życie swoim Klientom i zainteresowanym czytelnikom. Tak powstał Poradnik Sprzedawcy 2023.
Na samym początku porozmawiamy sobie o cenach towarów. W tym aspekcie konsumenci mogą być bardzo zadowoleni, ponieważ przedsiębiorcy muszą postawić na większą przejrzystość, rzetelność i właściwą prezentację wszystkich promocji oraz „okazji”. Żeby jednak dobrze zrozumieć z czym mamy do czynienia, najlepiej będzie zacząć od prostego przykładu „z życia wziętego”.
Wietrzenie magazynów, czy… portfelów?
Na koniec roku kalendarzowego wiele firm decyduje się na tzw. „wietrzenie magazynów”, tj. sprzedawanie produktów uznawanych już za zeszłoroczne. Oczywiście sprzedaż ta odbywa się po obniżonych cenach, zaś jej celem jest zrobić przysłowiowe miejsce na nowe, te z numerkiem 2023 w nazwie.
Niestety w niektórych sytuacjach i u niektórych sprzedawców, co uważniejszy konsument może zauważyć, że jego wymarzony model komputera jest co prawda tańczy o te przykładowe 30 %, jednakże ta obniżka liczona jest od kwoty zdecydowanie wyższej, niż ta którą pamięta on z plakietki znajdującej się przy tym modelu kilka tygodni wcześniej. Okazuje się więc, że cenę podniesiono przed promocją.
Polskie problemy – „promocja” tylko z nazwy
W naszym kraju ciężko o dobre promocje. Mimo to, billboardów w stylu: „OKAZJA!”, „TYLKO DO SOBOTY”, „RATY ZERO A PIERWSZEJ NIE PŁACISZ” jest u nas nieskończenie wiele. Sporo osób, nie znając rynku i poprzednich cen może wpaść w „promocyjną pułapkę”. Problem ten zauważono nawet na szczeblu Unii Europejskiej.
W 2019 r. przeprowadzono na terenie krajów wspólnotowych przegląd sklepów internetowych oferujących wszelkiej maści towary i usługi. W ponad 30 % przypadków promocje były niejasne albo zwyczajnie nieprawdziwe.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów co roku otrzymuje wiele skarg związanych z promocjami, wyprzedażami oraz specjalnymi okazjami. Do najbardziej irytujących i palących problemów praktycznie wszyscy zgodnie zaliczają „żonglowanie cenami”. To właśnie tego tematu dotyczył wyżej wskazany przykład. Przedsiębiorcy już nie będą mieli prostych możliwości podnoszenia ceny tuż przed wyprzedażą. Rabat przede wszystkim ma być rzeczywisty a nie atrakcyjny wizualnie.
Promocje cenowe w ustawie
W polskim porządku prawnym mamy dwa akty, które regulują kwestię pokazywania cen towarów oraz usług. Są to
1) ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług;
2) rozporządzenie w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług.
Ich zadaniem jest określanie podstawowych sposobów i zasad uwidaczniania cen. Niestety, ustawodawca wcześniej nie pomyślał o tym, by rozróżnić cen regularnych od tych promocyjnych. Nie znajdziemy tam także obowiązków dla przedsiębiorców, które w jakikolwiek sposób wpłynęłyby na większą przejrzystość oraz rzetelność publikowanych cen towarów. Innymi słowy, dotychczas sprzedawca w tym aspekcie robił co chciał.
Zmieni się to od nowego roku. Teraz, dodatkowym obowiązkiem przedsiębiorcy jest udzielenie konsumentom informacji o:
1) obniżonej cenie (wskazanie ceny promocyjnej oraz rzeczywistej)
2) najniższej cenie towaru obowiązującej w okresie 30 dni przed ogłoszeniem promocji
Podsumowując, informacje w sprawie cen i promocji będą teraz znacząco rozbudowane i nie pozwolą na jakiekolwiek wątpliwości, czy rzeczywiście bierzemy udział w promocji.
Co z towarami, które są w sklepie krócej niż 30 dni?
Jeżeli przedsiębiorca wprowadzi do obrotu nowy towar i jednocześnie chce ogłosić na niego promocję to… nie może tego zrobić. Jest to nieuczciwa praktyka rynkowa i może skutkować wprowadzeniem konsumenta w błąd. Coś, co nie miało wcześniej ceny, nie może być sprzedane w jej promocyjnej odmianie. Można za to informować klientów, że ci mają do czynienia z czymś nowym, wyjątkowym, dostępnym przez określony czas, lub dostępnym jedynie w danym miejscu.
Sprzedawca musi pamiętać, że jeżeli posiada w sprzedaży towar niecałe 30 dni, to – chcąc udzielić na niego promocji – musi wskazać jego najniższą cenę, obowiązującą w okresie od rozpoczęcia sprzedaży do dnia promocji
Towary z krótkim terminem ważności
Wyżej wskazana „zasada 30 dni” nie zawsze się sprawdzi. Z tego względu wprowadzono pewien wyjątek. Jeżeli przedmiotem sprzedaży są towary, które zgodnie ze swoją naturą mają niedługi termin przydatności, sprzedawca organizując promocję będzie miał obowiązek podać jedynie cenę promocyjną i cenę pierwotną, bez liczenia dni.
Sytuacje, w których nie trzeba pokazywać przekreślonej ceny
W przypadku gdy sprzedawca obniża cenę bez informowania o tym klientów i ogłaszania promocji – nie ma on obowiązku, by wskazywać dwie wartości cenowe. Taka sama sytuacja dotyczy cen wynikających z programów lojalnościowych przeznaczonych dla klientów. Takim programem lojalnościowym będzie m. in. aplikacja umożliwiająca otrzymanie zniżki na wszystkie lub określone produkty lub występująca w określonym, dłuższym okresie czasu.
Sprzedawca musi pamiętać, że powyższe dotyczy jedynie programów lojalnościowych wymagających od klienta minimalnego wysiłku. Mowa więc m. in. o wypełnieniu kwestionariusza, czy też zarejestrowania w aplikacji mobilnej. Tak też powstaje konkretna grupa konsumentów, co do której przedsiębiorca nie ma obowiązku wskazywania ceny pierwotnej, a jedynie tę promocyjną.
Dyskusyjnym wyjątkiem jest także niepodawanie cen pierwotnych przy spersonalizowanych ofertach, takich jak urodziny czy ślub. Tutaj jednak sprzedawcy muszą być ostrożni, ponieważ zbyt szerokie interpretowanie tych przepisów może prowadzić do stwierdzenia pozorności personalizacji.
Podsumowanie
Zmiany dotyczą każdego przedsiębiorcy, który prowadzi sprzedaż towarów bądź usług skierowanych do konsumentów. To właśnie na nich spada największy ciężar dopasowania się do nowych przepisów. Należy także pamiętać, że nadchodzące zmiany nie dotyczą jedynie samych obowiązków, ale także sposobu ich realizacji. Za każdym razem, kiedy sprzedawca zechce zorganizować promocję musi ją dokładnie oznaczyć. Ważna jest kolorystyka oraz dobór słów takich jak: „wyprzedaż”, „promocja”, „oferta specjalna”, „Black Week”, itd. Temat dotyczy zarówno etykiet, jak również gazetek, katalogów billboardów, plakatów i reklam.
Przydatna więc może okazać się pomoc prawnika, który skrupulatnie zajmie się wizerunkiem prawnym strony internetowej oraz przekaże najważniejsze informacje związane z nowymi obowiązkami.
