W jednym z ostatnich artykułów pisaliśmy o możliwości wystąpienia przez wierzyciela do sądu z wnioskiem o zobowiązanie nierzetelnego dłużnika do wyjawienia majątku.
Warto jednakże pamiętać, że wobec dłużników uchylających się od zapłaty wymagalnych należności pieniężnych istnieje możliwość skorzystania z jeszcze jednej instytucji, tj. wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie przez sąd upadłościowy wobec dłużnika lub osób go reprezentujących zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Instytucja ta uregulowana została w art. 373 i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r.- Prawo Upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.).
Zakres przedmiotowy zakazu działalności gospodarczej
Zakaz ten obejmować może prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienie funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby. Pozbawienie przez sąd prawa do prowadzenia działalności gospodarczej może nastąpić na okres od jednego do dziesięciu lat.
Wobec kogo sąd może orzec o zakazie prowadzenia działalności?
Zasadniczym celem orzekania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej jest zapewnienie przestrzegania przez podmioty działające w obrocie gospodarczym procedur prawa upadłościowego oraz czasowe wyeliminowanie z obrotu gospodarczego osób, które postępują w sposób nierzetelny i nieprofesjonalny.
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej sąd może zatem orzec wobec osoby która ze swojej winy:
i. będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo
ii. faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
iii. po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
iv. jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
v. jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
Warto w tym miejscu przypomnieć, iż ustawowy termin do zgłoszenia wniosku o upadłość wynosi obecnie 30 dni od dnia, w którym dłużnik staje się niewypłacalny. Dłużnik jest zaś niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Sąd może także pozbawić prawa prowadzenia działalności gospodarczej osobę, wobec której już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego albo wobec której ogłoszono upadłość nie dawniej niż pięć lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.
Ponadto, sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wobec dłużnika będącego osobą fizyczną, także jeżeli niewypłacalność dłużnika jest następstwem jego celowego działania lub rażącego niedbalstwa.
Istotnym elementem warunkującym orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej jest wina dłużnika, a także skutki podejmowanych przez niego działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Sąd właściwy
Postępowanie dotyczące orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej prowadzone jest przez sąd upadłościowy właściwy dla dłużnika. Wszczęcie postępowania następuje wyłącznie na wniosek uprawnionego podmiotu, którym jest m.in. wierzyciel.
Wniosek powinien spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego, tj. w szczególności zawierać oznaczenie sądu, imię i nazwisko lub nazwę stron, oznaczenie rodzaju pisma osnowę wniosku oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności i podpis wnioskodawcy. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 100 zł.
Termin do złożenia wniosku
Ważne jest także by wniosek ten złożony został w terminie przewidzianym przepisami ustawy Prawo upadłościowe, tj.:
– w terminie 1 roku od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na brak majątku wystarczającego na pokrycie kosztów upadłości.
– w terminie 3 lat od dnia, w którym dłużnik obowiązany był złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości.
Skutki dla dłużnika
Istotne znaczenie ma fakt, że zakaz prowadzenia działalności gospodarczej może zostać orzeczony zarówno wobec podmiotu w stosunku, do którego sąd upadłościowy orzekł o upadłości, jak również w stosunku do dłużnika, wobec którego nie zostało jeszcze wszczęte postępowanie upadłościowe, a który nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Ponadto, postanowienie o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej podlega obwieszczeniu oraz stanowi podstawę wpisu dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych prowadzonego w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Dla wielu dłużników, groźba wyeliminowania ich z udziału w obrocie gospodarczym okazać się zatem może skutecznym środkiem dyscyplinującym do terminowego regulowania wymagalnych zobowiązań.