W przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, niezależnie od tego, która ze stron wystąpiła z inicjatywą rozwiązania umowy o pracę, pracownik zobowiązany jest świadczyć pracę do końca okresu wypowiedzenia. Nie zawsze jednak pracodawca czy też sam pracownik chce, żeby pracownik w okresie wypowiedzenia świadczyć pracę.
W związku z rozwiązaniem stosunku pracy pracodawcy przysługuje pewnego rodzaju uprawnienie polegające na możliwości zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Uprawnienie to nie wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy, ale zostało uregulowane w niektórych ustawach szczególnych, np. w ustawie o służbie cywilnej. Nastąpiła jednak recepcja tego uprawnienia również na gruncie stosunków prawnych unormowanych w oparciu o kodeks pracy, która poparta jest nie tylko bogatą praktyką, ale również piśmiennictwem i orzecznictwem.
Jak wynika z art. 22 § 1 k.p. świadczenie pracy stanowi podstawowy i najważniejszy z obowiązków pracownika, wynikający ze stosunku pracy łączącego go z pracodawcą. Tym samym przyjmuje się, że zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy powinno mieć charakter wyjątkowy i powinno być uzasadnione okolicznościami. Podkreśla to Sąd Najwyższy, który w jednym z wyroków uznał, że […]decyzja o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy musi być poparta koniecznością ochrony uzasadnionych i istotnych interesów pracodawcy, a jej wykonanie nie może naruszać praw pracownika (tak w uzasadnieniu wyroku SN z dn. 24.09.2003 r., sygn. akt: I PK 324/02). W piśmiennictwie i orzecznictwie uznaje się jednak za dopuszczalne dokonanie takiego zwolnienia przez pracodawcę za zgodą pracownika.
Niemniej każdorazowo zwolnienie takie musi być umotywowane ważnymi powodami, do których można zaliczyć między innymi konieczność ochrony uzasadnionych i istotnych interesów pracodawcy. Jednocześnie jest to uprawnienie pracodawcy, z którego on nie musi skorzystać, zwłaszcza gdy ww. powody nie istnieją. Co więcej zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, do swojej skuteczności, wymaga zgody zwalnianego pracownika. Mając pod uwagę fakt, że z natury stosunku pracy wynika, iż pracownik ma prawo i obowiązek pracy, natomiast pracodawca jest zobowiązany dopuścić go do jej wykonywania, pracodawca nie ma obowiązku uwzględniać wniosku pracownika w tym zakresie.
Jeśli jednak wolą stron jest zakończenie stosunku pracy przed upływem okresu wypowiedzenia przewidzianego w umowie i przepisach, istnieje możliwość skorzystania z instytucji rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Na podstawie art. 30 § 1 k.p. rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić na mocy porozumienia stron. Porozumienie takie może być zawarte w dowolnej formie i w każdym momencie istnienia stosunku pracy.
Przeczytaj także: Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem – upływ terminu wypowiedzenia
Przedawnienie roszczenia o zaległy urlop wypoczynkowy
