Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne należy do obowiązków każdego pracodawcy i każdej osoby prowadzącej indywidualną działalność gospodarczą. Jednak z różnych przyczyn może się zdarzyć powstanie zaległości wobec ZUS, będących skutkiem nieopłacenia w terminie składek. W takiej to sytuacji ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 2013 poz. 1442 ze zm., dalej: u.s.u.s.) wskazuje okoliczności, kiedy można umorzyć zaległe składki.
Zgodnie ze wskazaną ustawą, należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) z powodu ich całkowitej nieściągalności. Pod pojęciem „należności” należy rozumieć zaległe składki na ubezpieczenie społeczne wraz z odsetkami za zwłokę, kosztami egzekucyjnymi, kosztami upomnienia i dodatkowymi opłatami.
Całkowita nieściągalność należności, tzn. zadłużenia wobec ZUS-u, może być stwierdzona wyłącznie w sytuacjach określonych u.s.u.s., mianowicie:
1. dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie;
2. sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe, ponieważ majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
3. nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa;
4. nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym;
5. wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
6. naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję;
7. jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.
Wykaz okoliczności które świadczą o całkowitej nieściągalności długu z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne jest wyczerpujący i nie podlega rozszerzeniu.
Decyzja ZUS w sprawie umorzenia należności w razie zaistnienia jednej z powyższych sytuacji może zapaść tak na wniosek dłużnika, jak i z urzędu.
Istniej jednak jeden wyjątek, kiedy pomimo braku stwierdzenia całkowitej nieściągalności, ZUS może umorzyć zaległe składki. Więcej informacji na ten temat w następnym artykule.
Źródło:
– ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. 1998 Nr 137 poz.887 ze zm.);
– ustawa z z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. 2003 Nr 60 poz.535 ze zm.);
– ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 Nr 137 poz.926 ze zm.).
