Spadek można nabyć na podstawie ustawy lub testamentu. Na podstawie ustawy spadek nabywają przede wszystkim rodzina i bliscy krewni spadkodawcy, w kolejności wskazanej w Kodeksie cywilnym.
Na podstawie testamentu spadkodawca może zapisać swój majątek tylko wybranym przez siebie członkom rodziny lub bliskim krewnym. Może również zapisać swój majątek osobom z nim niespokrewnionym. Jednym słowem w testamencie, od woli spadkodawcy zależeć będzie kogo uczyni swoim spadkobiercą.
Spadkodawca pomimo nieuwzględnienia bliskich w testamencie może w inny sposób również zabezpieczyć ich interesy majątkowe, np.: poprzez dokonaną jeszcze za życia darowiznę.
W przypadku pominięcia najbliższej rodziny w testamencie przez spadkodawcę, na szczęście dla nich, przysługują im pewne prawa do spadku. Jest to tzw. ZACHOWEK, czyli pewna część tego, co otrzymaliby gdyby spadkodawca testamentu nie sporządził.
Zstępnym, czyli dzieciom, wnukom, prawnukom itd., a także małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy dziedziczyliby na podstawie ustawy przysługuje zachowek czyli część wartości udziału w spadku, który przysługiwałby im na podstawie ustawy. Wielkość tej części uzależniona jest od tego czy ww. członek rodziny jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni wtedy przysługuje mu 2/3 jego udziału, w pozostałych przypadkach połowa.
PRZYKŁAD 1: Spadkodawca pozostawił dwoje zdolnych do pracy, pełnoletnich dzieci i zdolnego do pracy małżonka, a cały spadek w testamencie przekazał swojemu przyjacielowi. Gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, cała trójka dziedziczyłaby z ustawy w częściach równych czyli po 1/3 spadku.
W tej sytuacji jednak, spadek co prawda przypadka przyjacielowi spadkodawcy, jednakże każdemu z ww. członków rodziny należy się ½ z 1/3 czyli 1/6 masy spadku.
PRZYKŁAD 2: Spadkodawca pozostawił troje zdolnych do pracy, pełnoletnich dzieci, jedno małoletnie i trwale niezdolnego do pracy małżonka, a cały spadek w testamencie przekazał swojemu przyjacielowi. Gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, cała piątka dziedziczyłaby z ustawy w następujący sposób: małżonek ¼, dzieci po 3/16 (małżonek w zbiegu z dziećmi dziedziczy po równo, ale jego udział małżonka nie może być mniejszy niż ¼).
W tej sytuacji jednak, spadek co prawda przypada przyjacielowi spadkodawcy, jednakże każdemu z ww. członków rodziny należy się następujący zachowek: małżonkowi – 2/12, pełnoletnim dzieciom po 3/32, a małoletniemu dziecku – 6/48, czyli 1/8 spadku.
